สาส์นจากหัวหน้าภาค

อดีต ปัจจุบันและอนาคตของภาควิชาพยาธิวิทยา

วิจิตร บรรลุนารา

                ภาควิชาพยาธิวิทยารับผิดชอบด้านการเรียนการสอน การวิจัย และบริการวิชาการ ด้านการเรียนการสอนทั้งในระดับปริญญาบัณฑิต และระดับบัณฑิตศึกษาในหลักสูตรวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต หลักสูตรวิทยาศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาพยาธิชีววิทยาทางสัตวแพทย์ และหลักสูตรประกาศนียบัตรคลินิกสาขาพยาธิวิทยาชันสูตร ภาควิชามีนโยบายในด้านการศึกษา โดยมีเป้าหมายในการเปิดหลักสูตรประกาศนียบัตรบัณฑิตชั้นสูงทางวิทยาศาสตร์การสัตวแพทย์คลินิกสาขาวิชาพยาธิวิทยาหลักสูตรนานาชาติ [Higher Graduate Diploma in Veterinary Clinical Sciences Program in Pathology (International program)]    เพื่อผลิตสัตวแพทย์ให้มีความรู้ ความชำนาญเฉพาะทางด้านพยาธิวิทยาทางสัตวแพทย์ เพิ่มความรู้ในเชิงลึกในการวินิจฉัยและชันสูตรโรคที่ถูกต้องแม่นยำ โดยเฉพาะอย่างยิ่งทางด้านพยาธิวิทยาวินิจฉัย เป็นทักษะความรู้และความชำนาญเฉพาะด้านพยาธิวิทยา เพื่อช่วยให้สัตว์ป่วยได้รับการดูแลรักษาอย่างถูกต้อง รวดเร็ว  ช่วยให้สัตว์มีอายุยืนยาวและมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น รวมทั้งด้านสัตวแพทยสาธารณสุข ช่วยป้องกันโรคแพร่กระจายและติดต่อสู่คนได้ และเฝ้าระวังอุบัติการณ์ของโรคอุบัติใหม่และโรคอุบัติซ้ำ สอดคล้องกับหลักสูตรอบรมสัตวแพทย์ประจำบ้านตามที่สัตวแพทยสภาได้กำหนดไว้ และมีเป้าหมายในการมุ่งสร้างบัณฑิตสัตวแพทย์ที่มีความเชี่ยวชาญทางสาขาวิชาพยาธิวิทยาทางสัตวแพทย์ ตามมาตรฐานวิชาชีพ และมีศักยภาพในการสอบวุฒิบัตรที่รับรองโดยสัตวแพทยสภา และต่อยอดในการสอบวุฒิบัตรของวิทยาลัยพยาธิวิทยาทางสัตวแพทย์ในระดับนานาชาติ โดยภาคพยาธิวิทยามีความสัมพันธ์ และความร่วมมือทางวิชาการกับมหาวิทยาลัยในต่างประเทศหลายแห่ง เช่น Miyazaki University, Tottori University Japan, Iowa State University, Michigan State University U.S.A.  โดยความร่วมมือทั้งระดับปริญญาวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต และดุษฎีบัณฑิตสาขาวิชาพยาธิชีววิทยาทางสัตวแพทย์ของคณะฯ ในการแลกเปลี่ยนนิสิตสัตวแพทย์ของคณะฯ  และได้ทำความร่วมมือกับ Diagnostic Center and Animal Health and Department of Pathobiology and Diagnostic Investigation, College of Veterinary Medicine, Michigan State University, USA ในการจัดโครงการที่จะเปิดหลักสูตรนานาชาติการฝึกอบรมผู้ประกอบวิชาชีพสัตวแพทย์ประจำบ้านสาขาพยาธิวิทยา (International course on Residency Training Program in Veterinary Pathology) เพื่อทำการสอบวุฒิบัตรของสัตวแพทย์ประจำบ้าน (Resident) ของวิทยาลัยพยาธิวิทยาทางสัตวแพทย์ของประเทศสหรัฐอเมริกา (The American College of Veterinary Pathologists; ACVP) ซึ่งเป็นเป็นองค์กรที่กำหนดมาตรฐานของงานทางด้านพยาธิวิทยาทางสัตวแพทย์ ที่ได้รับการยอมรับทั่วโลก เพื่อเป็นการพัฒนาศักยภาพในการชันสูตรวินิจฉัยโรค และการต่อยอดองค์ความรู้เฉพาะด้านทางสัตวแพทยศาสตร์ให้เป็นที่ยอมรับในระดับนานาชาติ  ภาควิชาฯ จึงได้จัดทำ โครงการ “การพัฒนาศักยภาพของบุคลากรเพื่อรองรับหลักสูตรวุฒิบัตรนานาชาติสัตวแพทย์ประจำบ้าน ด้านพยาธิวิทยา (International Residency Program on Veterinary Pathology)” เพื่อให้จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เป็นศูนย์กลางทางวิชาการและเป็นศูนย์ฝึกอบรมทางด้านพยาธิวิทยาทางสัตวแพทย์ในระดับภูมิภาคอาเซียน สามารถไปสอบรับวุฒิบัตรของ American College of Veterinary Pathologist (ACVP)ในวาระครบรอบ 80 ปี ได้ดำเนินการส่ง สพ.ญ. แคทรียา จันทน์ขาว พยาธิสัตวแพทย์ประจำหน่วยพยาธิวิทยาไปอบรมต่อยอดนาน 1 ปี เพื่อสอบรับวุฒิบัตรของอเมริกา

        ด้านการวิจัย และบริการวิชาการ ตลอดระยะเวลาที่ผ่านมาภาควิชาพยาธิวิทยาได้ใช้ความรู้ความชำนาญในศาสตร์การชันสูตรด้านสัตวแพทย์ทางพยาธิวิทยา ปรสิตวิทยา และทุกสาขาวิชา .ในการวิจัยและสร้างองค์ความรู้ที่ช่วยแก้ไขวิกฤตการณ์ปัญหาโรคสัตว์ที่สำคัญของประเทศ ได้แก่ การตรวจพบโรคบางวัวในเป็ด (พ.ศ. 2520) โรคออเจสกี้ (พ.ศ. 2521) โรคลำไส้อักเสบติดต่อในสุกร (พ.ศ. 2524) โรคพาร์โวไวรัสในสุกร (พ.ศ. 2524) โรคระบาดในปลา (พ.ศ. 2526) โรคพีอาร์อาร์เอส (พ.ศ. 2538) โรคเซอร์โคไวรัส (พ.ศ. 2542) โรคไวรัสเฮอร์ปีส์ในปลาคาร์ฟ (พ.ศ. 2552) และรายงานการค้นพบเชื้อโรคใหม่ที่ระบาดในประเทศ เช่น โรคเซอร์โคไวรัสในนกแก้ว(พ.ศ. 2545) โรคโปรโตซัวเอ็นเซปฟาลิโตซูนในกระต่าย (พ.ศ. 2545) และให้ความร่วมมือในการศึกษาและวิจัยโรคไข้หวัดนก ตั้งแต่ พ.ศ. 2547 จนถึงปัจจุบัน การให้บริการชันสูตรด้านพยาธิวิทยาทั้งในสัตว์เลี้ยง ปศุสัตว์ สัตว์ป่า และปลาเป็นที่ยอมรับ และอ้างอิงจากภาครัฐ และเอกชนมากกว่า 1500 รายต่อปี เช่น การชันสูตรซาก(necropsy) การตรวจชิ้นเนื้อ (biopsy) เซลล์วิทยาวินิจฉัย การตรวจพยาธิวิทยาคลินิก โรคปรสิต โรคมะเร็ง โรคระบบทางเดินหายใจซับซ้อนในสุกร โรคบิด และโรคมาลาเรียในไก่ เป็นต้น รวมทั้งการบริการวิชาการจัดฝึกอบรม และเป็นวิทยาการรับเชิญในการประชุม และสัมมนาทางวิชาการต่างๆ จากผลงานที่ได้จากการวิจัย และพัฒนาโดยคณาจารย์ของภาควิชาอย่างต่อเนื่อง ภาควิชาพยาธิวิทยาพัฒนางานวิจัยในด้านต่างๆตามความสามารถของคณาจารย์ และได้รับการสนับสนุนจากภาครัฐ และเอกชน และความร่วมมือจากภายในและภายนอกประเทศ ได้แก่  ความร่วมมือกับองค์การสวนสัตว์แห่งประเทศไทย กรมปศุสัตว์  ในปี พ.ศ. 2557 ได้รับการสนับสนุนจากจุฬาฯในงานวิจัยจัดตั้งหน่วยปฏิบัติการวิจัยโรคมะเร็งในสัตว์เลี้ยง  (Companion  Animal Cancer Research  Unit , CAC-RU)  เพื่อพัฒนางานด้านการวินิจฉัยและรักษาโรคมะเร็งในสัตว์เลี้ยง และโครงการขับเคลื่อนการวิจัยกลุ่มการวิจัยโรคติดเชื้อในสัตว์ที่มีพาหะนำโรค เพื่อพัฒนางานด้านปรสิตวิทยาโดยเฉพาะทางด้านโรคสัตว์สู่คน (zoonoses)ที่นำโดยแมลง เห็บ และสัตว์พาหะอื่นๆให้ก้าวหน้าต่อไป    นอกจากนี้ภาควิชายังได้เป็นตัวแทนของมูลนิธิ Charles Louis Davis, U.S.A. ในการจัดตั้งศูนย์การศึกษาด้วยตนเองเพื่อพัฒนาการศึกษาด้านพยาธิวิทยาทางสัตวแพทย์ เผยแพร่ และพัฒนาการศึกษาด้านพยาธิวิทยาทางสัตวแพทย์ของภูมิภาคเอเชีย

             ในอนาคตของภาควิชาพยาธิวิทยา ด้วยคณาจารย์ของภาควิชาพยาธิวิทยาทุกท่านมีความเชี่ยวชาญเฉพาะด้าน ผลิตผลงานวิจัย และตีพิมพ์เผยแพร่ในวารสารชั้นนำทั้งใน และต่างประเทศ สามารถพัฒนาองค์ความรู้ให้เป็นศูนย์เชี่ยวชาญเฉพาะด้าน และเป็นที่พึ่งของอุตสาหกรรมการเลี้ยงและผลิตสัตว์ปศุสัตว์ และสัตว์เลี้ยงของประเทศ โดยดำเนินพันธกิจให้สอดคล้องกับคณะสัตวแพทย์ ในการผลิตบัณฑิตที่มีความรู้คุ่คุณธรรม มีความสามารถทางด้านการสัตวแพทย์ และสร้างองค์ความรู้ผ่านงานวิจัยที่สอดคล้องกับยุทธศาสตร์ระดับชาติ พัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชน ตลอดจนเป็นแหล่งอ้างอิงทางวิชาการสัตวแพทย์ และให้บริการทางวิชาชีพ และวิชาการทางสัตวแพทย์แก่ประเทศชาติ โดยมีเป้าหมายในการพัฒนาหลักสูตรด้านระดับบัณฑิตศึกษาในหลักสูตรวิทยาศาสตรมหาบัณฑิต หลักสูตรวิทยาศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาพยาธิชีววิทยาทางสัตวแพทย์ซึ่งครบวาระ 20 ปีในปี พ.ศ. 2558 นี้ ให้เป็นหลักสูตรที่ปัจจุบันและทันสมัย สามารถรับนิสิตนานาชาติ และการเปิดหลักสูตรประกาศนียบัตรบัณฑิตชั้นสูงทางวิทยาศาสตร์การสัตวแพทย์คลินิกสาขาพยาธิวิทยาหลักสูตรนานาชาติรวมทั้งการเพิ่มแขนงวิชาใหม่  เพื่อรองรับการสอบวุฒิบัตรของสัตวแพทย์ประจำบ้านของสัตวแพทยสภา และนิสิตจากนานาชาติ  ในงานวิจัยและบริการวิชาการของภาควิชา มีเป้าหมายในการการพัฒนาห้องปฏิบัติการทางพยาธิวิทยาและปรสิตวิทยาให้เข้าสู่ระบบมาตรฐานห้องปฏิบัติการสากล เพื่อพัฒนาและรองรับงานบริการชันสูตรสัตว์เลี้ยงสัตว์เศรษฐกิจ และสัตว์อื่นๆ ในประเทศและขยายงานบริการไปสู่ภายนอกประเทศไทย และสนับสนุนการเรียนการสอนในระดับบัณฑิตศึกษา   ให้สอดคล้องกับการเปิดประเทศในประชาคมภูมิภาคอาเซียน และพันธกิจของคณะสัตวแพทยศาสตร์

ประวัติภาควิชา

              ภาควิชาพยาธิวิทยาซึ่งเป็นภาควิชาที่เก่าแก่ของคณะฯ ควบคู่กับการพัฒนาการศึกษาสัตวแพทยศาสตร์ในประเทศไทย จากวันที่ 16 เมษายน 2478 ถึงวันที่ 16 เมษายน 2558ในวาระครบรอบ 80 ปีแห่งการสถาปนาคณะสัตวแพทย์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย การพัฒนาทางการศึกษาและวิทยาการทางพยาธิวิทยาของภาควิชายังคงก้าวหน้าต่อเนื่องต่อไป ด้วยความต่อเนื่องจากบทความรวบรวมประวัติของท่านอดีตคณบดีและคณาจารย์อาวุโสที่ได้วางรากฐานวิชาการทางพยาธิวิทยา และการเปลี่ยนแปลงต่างๆจากบทความในวาระการฉลองครบรอบ 72 ปี  โดย ท่านอาจารย์อาวุโสเกษียณ รศ. น.สพ.ดร. เล็ก อัศวพลังชัย และรศ. สพ.ญ.ดร. อัจฉริยา ไศละสูต ได้รวบรวมไว้ และรวบรวมถึงปัจจุบัน ดังนี้

ปี พ.ศ. 2478 จากเตรียมสัตวแพทย์ในคณะอักษรศาสตร์ และวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ซึ่งมี ศ.หลวงพรตพิทยพยัต เป็นคณบดีเปิดหลักสูตรสัตวแพทยศาสตร์บัณฑิต 4 ปี

ปี พ.ศ. 2480 การสอนแผนกสัตวแพทย์ได้เริ่มขึ้นอย่างชัดเจนในโดยมี ร.อ. หลวงชัยอัศวรักษ์ เป็นผู้อำนวยการสอน มีการสอนวิชาการสัตวแพทย์เพียง 8 วิชา

ปี พ.ศ. 2482 หลักสูตรปริญญาสัตวแพทยศาสตร์บัณฑิต ได้เปลี่ยนแปลงเป็นหลักสูตร 5 ปี โดยที่แผนกพยาธิวิทยา และแบคทีเรียวิทยารับผิดชอบสอนในชั้นปีที่ 4 และเป็นวิชาที่มีเนื้อหารวมหลายอย่าง คือ พยาธิวิทยา แบคทีเรียวิทยา ไวรัสวิทยา และปรสิตวิทยา

ปี พ.ศ. 2485 แผนกสัตวแพทยศาสตร์ได้ยกฐานะเป็นคณะสัตวแพทยศาสตร์ ในวันที่ 10 มีนาคม 2485 ขึ้นกับกรมมหาวิทยาลัยแพทยศาสตร์ กระทรวงสาธารณสุข โดย พ.ท. หลวงชัยอัศวรักษ์ เป็นคณบดี รศ.น.สพ. เตียง ตันสงวน เป็นหัวหน้าแผนกพยาธิวิทยา และแบคทีเรียวิทยา

ปี พ.ศ. 2497 คณะสัตวแพทยศาสตร์ ได้โอนย้ายจากมหาวิทยาลัยแพทยศาสตร์ ไปสังกัดมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์กระทรวงเกษตร (กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ในปัจจุบัน) โดยมี ศ.น.สพ. เตียง ตันสงวน  เป็นคณบดี ในวันที่ 28 ธันวาคม 2497

ปี พ.ศ. 2500 คณะสัตวแพทยศาสตร์ได้มีการปรับปรุงหลักสูตรสัตวแพทยศาสตร์บัณฑิตเป็น 6 ปี จนถึงในปัจจุบัน โดยมีแผนกที่รับผิดชอบเกี่ยวกับการสอนในขณะนั้น 10 แผนก มี ศ.น.สพ. เตียง ตันสงวน เป็นหัวหน้าแผนกพยาธิวิทยา อ.น.สพ.ดร. เล็ก ธนสุกาญจน์  เป็นหัวหน้าแผนกแบคทีเรีย และอ.น.สพ. จิตร วรมนตรี เป็นหัวหน้าแผนกปรสิตวิทยา แต่เนื่องจากยังขาดความพร้อมจึงให้นิสิตเรียนวิชาพยาธิวิทยาทั่วไป (General Pathology) ที่คณะแพทยศาสตร์ และศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยแพทยศาสตร์ โดยมี ศ.นพ. ประดิษฐ์ ตันสุรัต รับผิดชอบช่วยสอนให้

ปี พ.ศ. 2502 –2504 ได้เชิญ Professor Zacarias de Jesus ผู้เชี่ยวชาญชาวฟิลิปปินส์ จาก Department of Veterinary Parasitology, The College of Veterinary Medicine and Graduate School, University of Philippines มาเป็นที่ปรึกษา และพัฒนาการสอนวิชาปรสิตวิทยา

ปี พ.ศ. 2507 Dr. Rue Jensen, Dean College of Veterinary Medicine, Colorado State University, U.S.A. ได้รับเชิญให้มาเป็นที่ปรึกษาการบริหารคณะ และได้ช่วยพัฒนาทางด้านวิชาการ โดยเฉพาะด้านพยาธิวิทยา และปรสิตวิทยา ภายใต้ความร่วมมือระหว่างมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ และมหาวิทยาลัยฮาวาย

ปี พ.ศ. 2510 คณะสัตวแพทยศาสตร์ได้โอนย้ายจากมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ กลับมาสังกัดจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยอีกครั้ง เมื่อวันที่ 24 ตุลาคม 2510 โดยมี ศ.น.สพ. เตียง ตันสงวน คณบดี เป็นหัวหน้าแผนกพยาธิวิทยาศ.น.สพ.ดร. เล็ก ธนสุกาญจน์ เป็นหัวหน้าแผนกแบคทีเรีย และ อ.สพ.ญ.ดร. สุภรณ์ โพธิ์เงิน เป็นหัวหน้าแผนกปรสิตวิทยา

ปี พ.ศ. 2511–2512 ได้เชิญ Major W.L. Wooding และ Major J.D. Pulliam สัตวแพทย์ผู้เชี่ยวชาญทางด้านพยาธิวิทยา ชาวอเมริกันจาก SEATO มาช่วยสอน และพัฒนาการสอนวิชาพยาธิวิทยา

ปี พ.ศ. 2513 ได้เชิญ Professor Dr. Karl Friedhoff จากประเทศเยอรมันตะวันตกมาช่วยพัฒนาด้านการสอน และวิจัยทางด้านปรสิตวิทยา

ปี พ.ศ. 2515 น.สพ.ดร. เล็ก ธนสุกาญจน์ เป็นหัวหน้าแผนกพยาธิวิทยา และดำเนินการรวมวิชาทางด้านพยาธิวิทยา แบคทีเรียวิทยา และปรสิตวิทยา เข้าด้วยกันเป็นแผนกพยาธิวิทยา

ปี พ.ศ. 2518 แผนกพยาธิวิทยาเปลี่ยนชื่อเป็นแผนกวิชาพยาธิวิทยา

ปี พ.ศ. 2519 ศ.น.สพ.ดร. เล็ก ธนสุกาญจน์ ดำรงตำแหน่งหัวหน้าแผนกวิชาพยาธิวิทยา ได้แบ่งแผนกวิชาเป็น 3 หน่วยงาน คือ หน่วยพยาธิวิทยา หน่วยจุลชีววิทยา และหน่วยปรสิตวิทยา

ปี พ.ศ. 2522 แผนกวิชาพยาธิวิทยาเปลี่ยนชื่อเป็นภาควิชาพยาธิวิทยา และยังคงแบ่งหน่วยงานเป็น 3 หน่วยงาน

ปี พ.ศ. 2528 วิชาไวรัสวิทยา ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของหน่วยจุลชีววิทยา ได้แยกการบริหารออกเป็นหน่วยไวรัสวิทยา

ปี พ.ศ. 2539 หน่วยจุลชีววิทยาได้จัดตั้งเป็นภาควิชาจุลชีววิทยา เมื่อวันที่ 20 มิถุนายน 2539

ปี พ.ศ. 2539 ภาควิชาพยาธิวิทยาประกอบด้วย 3 หน่วยย่อย คือ หน่วยพยาธิวิทยา หน่วยปรสิตวิทยา และหน่วยไวรัสวิทยา

ปี พ.ศ. 2556  ในวันที่ 1 ตุลาคม หน่วยไวรัสวิทยา ได้ย้ายไปสังกัด ภาควิชาจุลชีววิทยา ภาควิชาพยาธิวิทยาจึงเหลือเพียง 2หน่วยงานคือ หน่วยพยาธิวิทยา และหน่วยปรสิตวิทยา จนถึงปัจจุบัน